قارقارئشئخ

قارقارئشئخ

هوري ها ( ميتاني ها )

+0 به یه ن

بؤلوم : تاريخ آذربايجان

آثار تاريخي نشان مي دهد كه هوريها از 3-4 هزار سال قبل از ميلاد در مناطق غربي آذربايجان، بين كوه هاي زاگرس و توروس، از شهرهاي خوي، سلماس و از غرب اورميه تا توروس ساكن بودند. اين اراضي از هزاره دوم تا هزاره اول قبل از ميلاد "نايير" ناميده مي شد.
هوري ها نيز همچون سومر، قوتتي ، لولويي ها و ... از آسياي ميانه به آذربايجان كوچ كرده بودند. پايتخت هوري ها واشوقانني، vushuganni در كنار رود هابور بود.

آثار و مدارك تاريخي نشان ميدهند كه بخشي از اقوام هوري به دلايل نامعلومي در 2400 ق . م به طرف شمال غرب و غرب كوچ كردند وحتي تا مصر پخش شدند و هنر و صنعت خود را تا آنجاها بسط دادند. به عقيده اكثر تاريخ دانان آن دسته از هوري ها كه به شمال غرب و آنادولي كوچ كردند بعد ها دولت هاي "هيت" و "اورارتو" را تشكيل دادند ( منبع 1 ).
زبان هوري ها با زبان اورارتوها از يك خانواده ميباشند، اقوام لولوبي، قوتتي، هوري ها و ايلاميان از لحاظ نژادي و زباني نزديك به هم بودند. ( منبع 2 ).

از تپه حسنلو در سولدوز در اذربايجان كتيبه اي از "تيشاري" شاه هوري از 2400 ق . م به زبان هوري با خط اككدي پيدا شده كه نشان ميدهد كه هوري ها در 3000 ق . م در آذربايجان ساكن بوده اند.
سندي از "ساشارنار" شاه هوري از 1450 ق . م از منطقه "ناوار" در دره "دياله" پيدا شده است ( منبع 3 ).
در حوالي 1200-1400 ق . م اقوامي از هوري ها در داخل ايلام هم زندگي ميكردند و به مقام شاهي هم رسيده بودند، براي مثال هور پاتيلا، خانداني كه از لحاظ صدا و اسم از كلمه هوري مشتق شده است.

صنعت، هنر و تمدن هوري شبيه تمدن و هنر ساير ملل التصاقي زبان منطقه بود. پروفسور "دايسون" در باره هوري ها تحقيقات خيلي وسيعي انجام داده است، در مورد جام طلايي پيدا شده در تپه حسنلو در سولدوز( نقده ) مينويسد: اين پياله زرين نشانه اي از تاثير هنر و صنعت هوري هااست، و در ساخت آن تاثير شيوه هنري هوري ها به وضوح ديده مي شود. هنر و صنعت هوري ها نه فقط بر ديگر ملل التصاقي زبان بلكه بر ساير ملل نيز تاثير عميقي گذاشته بود.

در سال 1905 در 15 كيلومتري جنوب شرقي سلماس در محال قارپاق، در ده انزال عده اي كارگر ضمن كار به يك خانه سنگي برخورد كردند و در داخل آن آثار هنري زيادي وجود داشت، از جمله دو مجسمه گاو از تونج، وسايل آرايشي از جنس نقره و طلا و كمربند تونجي كه با اشكال شير، گاو، انسان بالدار تير و كمان بدست و غيره تزئين شده بود. كارگران به طمع اينكه داخل مجسمه هاي سنگين طلا وجود دارد ، بدنه انها را شكستند ولي سر مجسمه ها الان يكي در موزه لوور و ديگري در موزه هانري فوق دانشگاه هاروارد نگهداري ميشوند. و كمربند ذكر شده در موزه هانري متروپوليتئن نگهداري ميشود ( منبع 5 ). در منطقه غرب درياچه اورميه از خوي تا اشنويه ده ها تپه تاريخي مربوط به هزاره چهارم تا سده ششم قبل از ميلاد وجود دارد كه متاسفانه دولت ايران به ان ها توجهي نميكند و اگر كاوشگري و تحقيقات علمي در انجاها صورت گيرد مطمئنأ آثار فراواني از هوري ه، لولوبي ه، قوتتي ه، مانن، اورارتو و ماد پيدا خواهد شد.

عزت الله نگهبان پان فارسي كه مسئول كاوشگري ها در تپه هاي تاريخي مارليك و حسنلو بود مينويسد: از هوري ها در دره "نابور" آثار فراواني پيدا شده و با اهميت ترين آنها مهرهاي استوانه اي شكل هستند و نقش هاي حك شده بر آنها از سبك و روش مخصوصي برخوردار است و عين آنها در كركوك، و نوزي نيز پيدا شده است ( منبع 4 ). بر روي اين مهرها نوشتجاتي با خط ميخي وجود دارد و عزت الله نگهبان از افشاي محتوا و نوع زبان آن نوشتجات خودداري كرد ولي عين همان مهرها كه از 1500 ق . م مي باشند در ايسيك گول در قزاقستان هم پيدا شده است و نوشتجات آنها خوانده و ترجمه شده است، آن نوشتجات به زبان تركي باستان و با خط اورخون بود. اين حقيقت علت خودداري آقاي عزت الله نگهبان از افشاي محتواي نوشتجات مهرهاي ذكر شده را بيان مي كند. هنر و تمدن هوري ها در تكامل تمدن هاي بعدي آذربايجان نقش مهمي داشته است ضمنا راجع به لوحه هاي اورخوني پيدا شده در سال 1371 در آذربايجان در بخش مربوط به ماننا بيشتر خواهم نوشت ... .

منابع:

1- پروفسور "م . ت . ذهتابي"، تاريخ قديم تركان ايران ص 95
2- "م . دياكونوف"، تاريخ ماد، ص 99
3- پروفسور "م . ت . ذهتابي"، تاريخ قديم تركان ايران ص 98
4- عزت الله نگهبان، ظروف فلزي مارليك ص 50
5- مجله ميراث فرهنگي، سال سوم، شماره 5 ، 1370 ، ص 53

یازار : ائشيلداق پنجشنبه 7 اردیبهشت 1391 | باخیش لار (0)

من مسعود اوردان بوردان بيلنلري و اورگه شن لري بورا يغيرام

اؤلسم سنين قاپيندا قازارلار مزاريمي

اي صوبح آچيل دوباره گؤروم نازلي ياريمي
حظ ائيليرم گؤرنده من اول با ويقاريمي
بيلمم كي قارا گؤزلري نين وار نه حيكمتي
الدن آلير توانيمي ، صبر و قراريمي
دوزدوم سه لايه تخته يه رنگ و قلملري
ترسيم ائدم اورك ده كي نقش و نيگاريمي
اوّل قارا گؤزون گتيرم تابلو اوستونه
زولفون چكنده يادا سالام روزگاريمي
آهو باخيشلي گؤزلرينين حالتين چكم
بير يول تؤكم بوم اوستونه دار و نداريمي
طراح ليغيندا هر نه گوجوم وار نشان وئرم
مبهوت ائدم ايشيمده من اؤز اوستا كاريمي
ماني دوروب اليمدن اؤپوب آفرين دييه
صورت چكنلر ائيله يه تحسين چيخاريمي
كؤنلوم سئوير كي منبع ايلهاميم اولان منه
سندن توان آليب يارادام شاهكاريمي
گر اؤلكه ميزده بيلسه له من عاشيقم سنه
اؤلسم ، سنين قاپيندا قازارلار مزاريمي
جنتده خاليقيم دئسه بو حوريلر بو سن
گؤرسم قويوبلار اؤز اليمه ايختياريمي
آلسا خبر گول اوزلولرين هانسين ايستي سن
آغلار گؤزيله من دييه جم اؤز نيگاريمي

آنا یارپاق

آرشیو

ایلگی

آختاریش

بؤلوم لر

يامجيكلار(اس ام اس لر) (4)

ساتاشما (7)

سسلي ناغيل (1)

آنا ديليميز حقينده مقاله لر (6)

آزربايجان حاقيندا بير نچه سويسل(شعر) (1)

آتالار سوزو (8)

تورك اديبلر و شاعرلر ليستي (2)

آذربايجانئن دولانمالي يرلرئن تاني (0)

سويسل پنلي(شعر تابلوسي) (1)

عاشيق اولموشلار (2)

تاريخ آذربايجان (10)

آموزش تركي (7)

تورك يا ترك، تورك يا آذري (1)

واژگان تركي (5)

اوردان بوردان (1)

ترانه هاي ماندگار (2)

سرگي(نمايشگاه فروشگاه شانلي) (0)

شعر (سویسل) (1)

یولداش لار

İran'da Dəyişdirilən Türkçə Yer Adları ایراندا ده ییشدیریلن تورکچه یئر آدلاری

Qoşaçaydan Yüksək Səs

TDRFRQZ

تهران هاراي: نسلكشي و جنايت توسط ارامنه يا تركان،كدام يك؟

هاميا خبر وئرين.

سولئيمان روستم

سات مارام ســـــــني* *تــــــــوركــــ **

خوي هاراي: شعر و داستان تركي

ماكولو هاراي - تاريخ تركان

SöySəl Evi--- خانه شعر تركي

قاراداغ کیتابخاناسی

تركي بير چشمه ايسه، من اوني دريا ائله ديم

رسول رضا

ايران ترك: نام آوران جهان ترك

هفته نامه اينترنتي, دنيز

گئچرم من گئچرم هر نه واريمنان گئچرم اما من توركو ديل اوسته باش بدنن بيچرم

altay urmulu

سون یازیلار

راهنماي وبلاگ

جاوید قالاجاق دیر

ما به گربه «پيشيك» مي گوييم !

سيز نئجه بير اينسانسيز؟ (شخصيت تئستي)

ساراينان آيدئن (خان جوبان)

آيريليق

ليست

واژگان-4

واژگان-3

واژگان-2

واژگان-1

واژگان تركي

گولمه جه

آنا ديلي نه دن آنا ديلي آدلانير؟

دوروم - يرالما - صه ده قه !!!

آرشيو

فروردين 1391

آذر 1394

مهر 1391

شهريور 1391

مرداد 1391

ارديبهشت 1391

 

باغلانتی لار

سایغاج

ایندی بلاق دا :
بو گونون گؤروشو :
دونه نین گؤروشو :
بو آیین گؤروشو :
بوتون گؤروش لر :
یازی لار :
باخیش لار :
یئنیله مه چاغی :

ایمکان لار

RSS 2.0

صدف و مروارید عشق دستگاه بافت مو بند انداز برقی بانوان چای ساز و قهوه جوش دستگاه ترک سیگار